Finansal özgürlüğünü elde etmek isteyen her vatandaş gibi ben de uzunca bir süredir bazı arayışlar içindeyim. Hangi yatırım aracına ne kadar süreyle ve ne kadar bir meblağla yatırım yapmamız gerektiğini öğrenmenin yanı sıra bir de yatırımlarımızı yurt içinde mi yoksa yurt dışında mı yapacağız ona karar vermemiz gerekiyor. Günümüzde yatırım araçlarının çok fazla çeşidi bulunduğu için insanın karar vermesi gerçekten zor. Bu durum belki profesyonel yardım (yatırım firmaları aracılığıyla) alarak bir nebze de olsa aşılabilir fakat benim gibi dümene kendisi geçip bireysel olarak karar vermek isteyenleri zor bir süreç bekliyor. Sonuç olarak belki yurt dışı borsalarında yatırım yapma konusunda kafası karışık olanlara bir faydam dokunur düşüncesiyle bu yazımda ABD (ve diğer ülkelerin) borsalarında işlem gören bir yatırım enstrümanı olan ETF (Exchange Traded Fund) yani borsa yatırım fonu konusundan bahsetmek istedim. Belli bir borsa endeksine (örn: bist ulaştırma, bist banka, bist kimya veya S&P 500) veya aklındaki başka bir sektöre yatırım yapmak isteyenlerin imdadına ETF yetişiyor. Yazımın bundan sonraki kısımlarında bazen ETF bazen de borsa yatırım fonu kavramlarını kullanacak olsam da ikisinin de aynı şey olduğunu tekrardan hatırlatmak istiyorum. ETF nedir? Borsa yatırım fonu nasıl kazandırır? Yatırım fonu çeşitleri ve ETF nasıl alınır? gibi sorulara aşağıda kısaca cevap vermeye çalıştım.
ETF (Borsa Yatırım Fonu) Nedir?
ETF (Exchange Traded Fund) yani borsa yatırım fonu hisse senedi gibi alınıp satılabilen bir yatırım aracıdır ve hisse senetlerinde olduğu gibi ETF' ler de borsalarda işlem görmektedir. Aynı anda bünyelerinde çeşitli varlıklar (emtia, hisse veya döviz) bulundurabilme imkanlarından dolayı size portföyünüzü çeşitlendirme fırsatı sunan ETF' ler esnek yatırım araçlarıdır. Onlarca farklı sektör hissesine ulaşma imkanı da sağlayan ETF' leri satın alarak her hisseye (veya döviz, emtiaya) ayrı ayrı yatırım yapma derdinden de kurtulmuş olursunuz.
ETF (Borsa Yatırım Fonu) Nasıl Alınır?
Hisse senedi, tahvil veya diğer yatırım araçları gibi ETF' leri de işlem yaptığınız bankanız veya aracı kurumunuz vasıtasıyla alabilirsiniz. Hisse senedi almak kadar kolay olan yatırım fonu alım işlemi hakkında daha detaylı bilgi almak için kurumunuzla iletişim kurmanız faydalı olabilir.
Borsa Yatırım Fonu (ETF) Nasıl Kazandırır?
Borsa yatırım fonu (ETF) yatırımında döviz, kıymetli maden veya hisse gibi bazı varlıkların endeksleri baz alınır. Örneğin bir adet 397.64 $ fiyatıyla işlem gören SPDR S&P 500 Trust ETF' i aldığınızda S&P 500 endeksini baz alan bir fon almış oluyorsunuz. Bu fon bünyesinde Apple Inc., Microsoft Corp, Amazon, Johnson&Johnson ve Nvidia gibi birçok şirketin hissesini barındırıyor (farklı oranlarda). Siz de böylece her bir hisseyi ayrı ayrı satın almaktansa tek bir fon alarak bu hisselere belli oranda sahip oluyorsunuz. Aynı şekilde Aberdeen Standard Physical Palladium Shares ETF (160.97 $) aldığınız zaman da fiziki olarak paladyum biriktiren bir fona yatırım yapmış oluyorsunuz. Görüldüğü gibi kapsamlarının çok geniş olabilmesi sebebiyle borsa yatırım fonları çok büyük bir yatırımcı kitlesine hitap ediyor. Kim neye yatırım yapmak isterse onunla alakalı bir ETF bulup alabilir. Kısaca kişi ister İstanbul Borsası veya Fransız Borsası gibi borsalara yatırım yapacak olsun, ister sağlık alanında faaliyet gösteren şirketlerin hisselerine yatırım yapacak olsun veya sadece paladyum madenine yatırım yapmayı planlasın, konuyla alakalı bir ETF mutlaka bulunuyor. Peki borsa yatırım fonu nasıl kazandırır? Şöyle ki yatırımcı bir ETF aldığı zaman farklı hisselerden oluşan bir sepet almış oluyor ve aldığı ETF hangi endeksi takip ediyorsa o endekste yaşanan gelişmeler dolaylı olarak yatırımcının da elinde bulunan ETF' in fiyatını etkiliyor. Bankacılık sektörünün değer kazanmasının sizin elinizdeki bankacılık sektörü ETF' inin fiyatını arttırması buna bir örnek olarak düşünülebilir. Tabi ki çok dikkatlice araştırıp öyle karar vermek gerekiyor. Sonuçta bu ETF' ler de bir ekip tarafından yönetiliyor ve ekibin başarısını, fonun geçmişteki performansını, fonun komisyon oranlarını ve buna benzer diğer faktörleri araştırmak yatırımcının görevi.
Yatırım Fonu (ETF) Türleri
Borsa yatırım fonlarının genel olarak birçok çeşidi olsa da toplamda 6 başlıkta inceleyebiliriz. Bunlar; Hisse Senedi Fonu (Equity ETF), Sabit Gelir Fonu (Fixed-Income ETF), Emtia Fonu (Commodity ETF), Döviz ETF' leri (Currency ETF), Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Fonu (Real Estate Investment Trust ETF) ve Sector ETF (Sektör Hisse Senedi Fonu). Kısaca açıklayacak olursak;
Hisse Senedi Fonu Nedir
Hisse senedi fonu (Equity ETF) birçok alt türe sahip olmakla birlikte bazı hisse senedi fonu türleri şunlardır; Temettü Fonları (Dividend ETF), Uluslararası ETF' ler (International ETF) veya S&P 500 Fonları (S&P ETF). Ayrıca hisse senedi fonlarını amaca göre de sınıflandırabiliriz. Örneğin: Büyüme fonları, small cap fonlar (piyasa değeri 300 milyon $ ile 2 milyar $ arasında olan şirketlere yatırım yapan fonlar), mid cap fonlar (piyasa değeri 2 milyar $ ile 10 milyar $ arasında olan şirketlere yatırım yapan fonlar), large cap fonlar (piyasa değeri 10 milyar $ ile 200 milyar $ arasında olan şirketlere yatırım yapan fonlar) veya mega cap fonlar (piyasa değeri 200 milyar $ üstünde olan şirketlere yatırım yapan fonlar).
Sabit Gelir Fonu
Sabit gelir fonu (Fixed Income ETF veya Bond ETF olarak da adlandırılırlar) belirli bir borsa endeksini takip eder ve hem düşük risk hem de yatırımda istikrar isteyen yatırımcıların tercih ettiği bir enstrümandır. Genellikle portföylerinde tahvil barındıran bu fonların farklı türleri olabilmektedir. Bazı sabit gelir fonları şunlardır; Tax-Free Municipal Bond (Vergiden Muaf Belediye Bondları), Government Bond (Devlet Eurobondu), Corporate Bond (Şirket Eurobondları), International Bond (Global Bond - Uluslararası Tahvil), Emerging Market Bond (Gelişmekte Olan Piyasalar Bondları).
Emtia Fonu
Emtia fonu (Commodity ETF) bir yatırımcı için ulaşması zor veya pratik olmayan bir emtiayı fiziksel olarak biriktirmek yerine o emtianın fiyatını takip eden fonlardır. Bu emtia altın, bakır, petrol, gümüş veya doğal gaz olabilir. Sigorta ve depolanma gibi masrafları olmadığı için yatırımcısına fiziksel anlamda emtiaya sahip olmaktan daha ucuza gelir emtia fonu yatırımı. Ayrıca emtia fonları birçok kıymetli metale yatırım yapma imkanı sağlar.
Döviz ETF' leri (Currency ETF) Nedir?
Döviz ETF' leri döviz piyasasında tek bir para biriminin ABD doları veya bir başka para sepeti karşısındaki performansını izlemek için tasarlanmıştır. Döviz ETF' leri bir ya da daha çok para biriminin göreceli değerini izlemek amacıyla tasarlanmış farklı finansal araçları barındıran fonlardır.
Gayrimenkul Yatırım Fonu
Gayrimenkul yatırım ortaklığı (Real Estate Investment Trust) hisse endekslerini baz alan fonlardır. Bu fonlar REIT'leri (veya diğer enstrümanları) içinde bulundurabilen bir sepet olarak tanımlanabilir. Bir bakıma farklı GYO hisselerine yatırım yapmak isteyen bir kişi Real Estate ETF alarak bunu yapabilir.
Sector (Sektör Hisse Senedi Fonu) ETF Nedir?
Teknoloji, yapay zeka, sağlık, endüstri gibi daha spesifik alanlara yatırım yapan fonlardır. Mesela sadece yarı iletken teknolojileri alanında iş yapan firmaların hisselerini barındıran ETF 'ler bulunabilir. Sadece teknoloji sektörü hisselerine yatırım yapmak isteyen bir yatırımcı ilgili Sector ETF'i alarak o fonun barındırdığı hisselere belirli oranda yatırım yapmış olur.
